Van loyaliteit naar oudervervreemding

Loyaliteit. Een term die geregeld voorbijkomt als het gaat om scheidingen, en in het bijzonder complexe scheidingen, in de volksmond vechtscheidingen genoemd. Loyaliteit is in beginsel aanwezig van kind naar beide ouders. Echter, bij complexe scheidingen worden kinderen daarin behoorlijk op de proef gesteld.

Definitie van loyaliteit

Loyaliteit is een mooi ding. Er zijn diverse definities van. Een definitie die zeer passend is in dit kader: “Loyaliteit is de verbondenheid die bestaat tussen een persoon en een andere persoon, groep, product, merk, enz., en die men als het kan in stand wenst te houden.” Bij dit onderwerp gaat het om de verbondenheid tussen een persoon en een andere persoon, ofwel tussen een vader en een kind of de moeder en een kind.

Loyaliteit en scheiden

Loyaliteit van kind naar ouder(s) komt geregeld in het gedrang als ouders ruziënd hun relatie verbreken. Dat gebeurt helaas steeds vaker, en met zoveel negativiteit, dat dit de kinderen aanzienlijk kan schaden.  

Loyaliteitsissues kunnen leiden tot emotionele- en/of gedragsproblemen bij kinderen. Denk aan angst, depressie, bindingsangst, slechte schoolprestaties, verminderd vertrouwen in anderen, maar ook een verstoorde ouder-kindrelatie. En dan noemen we hier maar een aantal potentiële gevolgen, er zijn er meer. Maar wat doen kinderen veelal  als ze in zo’n loyaliteitsconflict raken?

“Het was best leuk maar ik zeg het niet”

Als mama maar vaak genoeg roept dat papa een rotzak is, of dat papa zegt dat mama liegt en bedriegt, dan gaan kinderen zich aanpassen. Ze zullen bij de boze mama niet meer positief durven spreken over papa en andersom zal ook papa niet horen dat mama heel lief was. In het ergste geval gaan ze geloven dat papa of mama gelijk heeft en de andere ouder helemaal niet aardig is, of van hen houdt. In elk geval wil het kind in beginsel de boze of verdrietige ouder niet nog bozer of verdrietiger maken, dus dan laat het kind zeker niet blijken dat hij of zij er mogelijk toch nog wat anders over denkt.

En wat nou als het bij papa, die zo slecht is volgens mama, toch heel erg leuk is? Of anders om? En wat als je als kind hebt gezocht naar de negatieve signalen die je moeder of vader alsmaar roept en je vindt ze niet? De kans is groot dat je dan gewenst gedrag gaat vertonen bij de ouder waar je bent. Kortom: bij papa zeg je dat het bij mama echt niet leuk was. Of je zegt tegen mama: “Wat ben ik blij dat ik weer bij jou ben, want papa deed onaardig”. En misschien was papa even streng omdat je misschien even niet luisterde toen het wel de bedoeling was. Maar zo confronterend als je het tegen mama zegt was het in het echt niet, dat weet je zelf ook wel. Mama wordt er echter wel blij van dat je dat zegt, en dat is fijn. Je krijgt goedkeuring en mama is vrolijk. Want je bent veel liever bij haar heb je gezegd.

Het resultaat? Mama mag dan wel blij zijn, maar eigenlijk ben jij dat als kind helemaal niet. Want het was wél leuk bij papa. Alleen kun je dat niet zeggen. Die gelegenheid krijg je niet. En dat is heel erg!

Van negativiteit naar vervreemding

Niet is menselijker als volwassene dan dat je je tijdens jullie scheidingsproces kritisch uitlaat over je ex-partner. Soms gebeurt dat onbedoeld in het bijzijn van je kinderen. Probeer dat echt te vermijden.

Doe je het stelselmatig, of erger nog, maak je je ex-partner in het bijzijn van je kinderen of zelfs expliciet naar jullie kinderen bewust zwart, met als doel om jullie kind(eren) van de ex-partner te vervreemden, dan is dat een vorm van geestelijke mishandeling. Jij hebt een issue met je ex-partner, houd het bij jezelf. Het is totaal geen issue tussen jullie kinderen en je ex-partner. Daarnaast zadel je je kind(eren) hoogstwaarschijnlijk op met lichamelijke en psychische klachten op latere leeftijd.

Oudervervreemding is overigens al in 2019 door Rechtbank Limburg gekwalificeerd als geestelijk geweld.

Vergeet dat jullie partners waren, bedenk dat jullie nu ouders zijn

Of je jouw kritiek op je ex-partner nu terecht vindt of niet, het heeft niets met jullie kinderen en jullie rol als ouders te maken. Stop met denken als partners, die tijd is voorbij. Maar jullie zijn nog wel gezamenlijk ouders en zullen dat ook altijd blijven. Ga denken als ouders, en ga voor jullie gezamenlijk belang: het opvoeden van jullie kinderen, die niet voor deze scheiding hebben gekozen. Maar wel van jullie allebei houden.